Praca tłumacza niesie za sobą wiele wyzwań. Tłumaczenie treści z języka źródłowego na docelowy wykonywane musi być w sposób dokładny i precyzyjny. Konieczna jest oczywiście nie tylko doskonała znajomość terminologii języka obcego oraz zasad gramatycznych, lecz także skrótów myślowych oraz slangu. Czym jest ekwiwalencja w tłumaczeniu oraz jakie są jej rodzaje?
Ekwiwalencja w tłumaczeniu – dlaczego jest wyzwaniem?
Wykonanie tłumaczenia wymaga od tłumacza rozległej wiedzy z zakresu danego języka obcego. Nie wystarczy znajomość terminologii i zasad gramatycznych, bowiem przetłumaczenie danej treści opierać się musi na właściwym odtworzeniu kontekstu, zachowaniu odpowiedniej stylistyki językowej czy zastosowaniu właściwych, przyjętych w danym języku obcym zasad gramatycznych.
Istotne znaczenie w pracy tłumacza ma ekwiwalencja. Pojęciem tym określany jest proces tłumaczenia określonego fragmentu bądź całej treści, polegający na pełnym oddaniu jej sensu. Jeżeli istnieje możliwość, tłumacz powinien również zachować stylistykę i semantykę podobną do treści źródłowej. Doskonałym przykładem konieczności stosowania ekwiwalencji jest tłumaczenie treści historycznych. Ponieważ wieki temu słownictwo znacznie różniło się od używanego obecnie, podczas tłumaczenia tłumacz musi wziąć pod uwagę realia ówczesnych czasów. Przetłumaczony tekst powinien brzmieć możliwie identycznie, jakby był spisany w tym samym czasie, co tekst źródłowy. Jest to dla tłumacza nie lada wyzwanie, bowiem niekiedy nawet pojedynczy zaimek bądź zmieniony szyk zdania spowodować mogą, iż przetłumaczony tekst w języku docelowym brzmieć będzie sztucznie i nieautentycznie.
Rodzaje ekwiwalencji
Ekwiwalencję w tłumaczeniu dzieli się na dwa rodzaje – dynamiczną i formalną. Ekwiwalencja dynamiczna („ED”) to metoda tłumaczenia, która w maksymalnie największym stopniu oddaje daną kulturę, rys historyczny oraz moment dziejowy. Metoda ta polega zatem na stawianiu na pierwszym miejscu wymiaru kulturalnego, na drugim natomiast oryginalności i dosłowności. Oznacza to, że możliwa jest modyfikacja niektórych słów czy zmiana szyku zdania. Doskonałym przykładem ekwiwalencji dynamicznej jest tłumaczenie idiomów. Zazwyczaj nie są one tłumaczone dosłownie, bowiem wówczas całkowicie mogłyby stracić swój sens.
Ekwiwalencja formalna („EF”) jest natomiast sztywnym tłumaczeniem treści, opierającym się na zachowaniu formy, układu, stylu tekstu oraz precyzyjnym i dokładnym doborze słów. Tłumacz nie zastępuje zatem zwrotów ani nie szuka fraz, które by mogły oddać realia dziejowe. Bardzo często przetłumaczony tą metodą tekst może stracić dynamikę odczytu, np. poprzez rezygnację z rymów. Ekwiwalencja formalna to specyficzny rodzaj tłumaczenia, dlatego też jej wykorzystanie jest stosunkowo ograniczone. Najczęściej zatem stosuje się ją w tłumaczeniach treści prawnych, wypełnionych fachową terminologią.
Ekwiwalencja w tłumaczeniu odgrywa kluczową rolę. Wydawać by się czasami mogło, że wystarczy znać dany język obcy i wspomóc się nieco słownikiem, aby móc przetłumaczyć właściwie treść. Jak widać na powyższym przykładzie, zawód tłumacza jest niezwykle wymagający i wymaga doskonałej znajomości języka obcego.
