Każde tłumaczenie zrealizowane musi być rzetelnie, jedynie wówczas możliwe jest jego pełne zrozumienie. W wielu sytuacjach dosłowny przekład jest niemożliwy – np. podczas translacji artykułów naukowych czy książek fabularnych. Zazwyczaj dłuższe treści wiążą się z występowaniem wielu wątków, których dosłowne tłumaczenie nie przyniesie zamierzonego efektu. Wówczas wykorzystywane jest tłumaczenie kontekstowe. Na czym polega translacja tego typu?
Na czym polega tłumaczenie kontekstowe?
Tłumaczenie kontekstowe jest szczególnym rodzajem translacji. Zrealizowany przez tłumacza przekład nie polega na bezpośrednim przekładzie danych słów z języka źródłowego na docelowy, lecz na translacji elementów tekstowych. Pod uwagę bierze się ogólny sens zdania, dzięki czemu przełożony tekst odbiegać może znacząco od oryginału. Różnice dotyczyć mogą zastosowania innego słownictwa, przy jednoczesnym zachowaniu sensu poszczególnych zdań.
Wykonanie tłumaczenia kontekstowego nie należy zatem do najłatwiejszych zadań. Tłumacz odchodzi nieco od wersji oryginalnej, w wielu przypadkach natomiast stoi przed wyzwaniem przeredagowania nie tylko całych zdań, ale również akapitów. Oczywiście głównym celem tłumacza jest zachowanie zgodności pomiędzy pierwotną treścią a przetłumaczonym dokumentem.
Przykłady tłumaczeń kontekstowych
Tłumaczenie kontekstowe najlepiej widoczne jest na przykładach. Doskonale wiemy, jak bardzo różnią się między sobą kręgi kulturowe występujące na całym świecie. Otoczenie ma znaczący wpływ na naszą kulturę, a tym samym język. Tłumacz powinien zatem nie tylko cechować się doskonałą znajomością języka, ale również znać kulturę danego państwa. Ciekawym przykładem, idealnie obrazującym problematyczność tłumaczenia, może być wyrażenie „Baranek Boży”. Zwrot ten oznacza symbol ofiary, złożony przez Jezusa Chrystusa. Znaczenie to jest dla nas w pełni zrozumiałe, jednak nie w każdym kręgu kulturowym będzie to oczywiste. Jeżeli tłumacz dysponuje wiedzą odnośnie kultury oraz religii danego kraju, bez problemu znajdzie odpowiedni termin bądź całe wyrażenie.
Innym przykładem może być tłumaczenie kontekstowe idiomów, powiedzeń bądź związków frazeologicznych.Trudność translacji doskonale przedstawia też fraza „krzyżyk na drogę”. W języku polskim zwrot ten oznacza lekceważenie wobec osoby, do której wyrażenie to kierujemy. Dosłowne tłumaczenie np. na język angielski wiązać by się mogło z kompletnie niezrozumiałym wyrażeniem. Tłumacz znaleźć musi zatem odpowiedni idiom, którego brzmienie będzie podobne. W tym przypadku doskonale sprawdzi się wyrażenie „good riddance”, które posiada identyczny ładunek znaczeniowy.
Kontekst odgrywa kluczową rolę w tłumaczeniach kontekstowych. W przypadku dłuższych treści niezwykle ważne są fragmenty poprzedzające przekładaną treść, jak i te występujące po. Translację tego typu stosuje się zatem również podczas tłumaczenia książek. Spójność przekładu ma istotne znaczenie, ponieważ znacząco wpływa na zrozumienie całego dzieła.