Język polski, wraz z czeskim oraz słowackim, zaliczane są do języków zachodniosłowiańskich, natomiast rosyjski, ukraiński i białoruski do języków wschodniosłowiańskich. Pomimo tego rozróżnienia istnieje między nimi bardzo dużo podobieństw. Polonizmy w języku rosyjskim są powszechnie stosowane, wpisując się tym samym w potoczną mowę.
Kiedy polonizmy pojawiły się u naszych sąsiadów?
Słowa zapożyczone z języka polskiego (polonizmy) obecne są u naszych wschodnich sąsiadów głównie ze względu na trwające od wieków kontakty pomiędzy naszymi narodami. Najwięcej polonizmów pojawiło się w Rosji w wieku XVI oraz XVII, za sprawą gwar białoruskich oraz ukraińskich, jak i języka w formie pisanej w Wielkim Księstwie Litewskim.
Ogólnie przyjmuje się, że rozpowszechnienie polonizmów w Rosji odbywało się podczas rozkwitu odrodzenia, reformacji oraz wojen.
Najpopularniejsze polonizmy w języku rosyjskim
Polonizmy obecne są w wielu grupach słów, np. w:
- życiu codziennym – zamsz (замша, zamsza), skarb państwa (скарб, skarb), bydło (быдло, bydlo),
- nazwach urzędów, stopni wojskowych – pułkownik (полковник, polkownik),
- państwowości – ojczyzna (отчизна, otczizna),
- społeczeństwie – szlachta (шляхта, szliachta),
- nazwach czynności – malować (малевать, maliewat’), rysować (рисовать, risowat’),
- nazwach zwierząt – królik (кролик, krolik),
- nazwach roślin – pietruszka (петрушка), kasztan (каштан).
Warto wspomnieć, iż większość z nas mogłaby uważać termin „wódka” za słowo rosyjskie, jednak jest to zapożyczenie od narodu polskiego. Okazuje się, że pierwsze wspomnienie terminu pojawiło się na początku wieku XV.
Najpopularniejsze rusycyzmy w języku polskim
Omawiając polonizmy w języku rosyjskim, nie sposób nie wspomnieć o rusycyzmach w języku polskim. Najczęściej używanymi zapożyczeniami są:
- wsio rawno/всё равно (wszystko jedno),
- dawaj/давай, paszoł won/пошёл вон (spadaj),
- pożywiom – uwidim/поживём – увидим (pożyjemy, zobaczymy),
- niegramotny/неграмотный (niepiśmienny),
- bukwa/буква (litera),
- kniga/книга (książka).
Rusycyzmy a forma poprawna w języku polskim
Wiele stosowanych przez Polaków rusycyzmów uważanych jest jednak za błąd językowy. Poniżej zestawimy ze sobą używane w mowie potocznej zapożyczenia z języka rosyjskiego z formami poprawnymi, jakimi powinniśmy się posługiwać w języku polskim:
- z dużej litery – wielką literą,
- na dniach – lada dzień,
- za wyjątkiem – z wyjątkiem,
- tym niemniej – niemniej jednak,
- na dzień dzisiejszy – na tę chwilę,
- na stacji – w stacji (np. pracować).
Słysząc rodowitego Rosjanina, Polak nieznający języka rosyjskiego jest w stanie zrozumieć bardzo wiele pojedynczych słów. Oczywiście podobnie jest w przypadku innych, wschodnich sąsiadów. W odwrotną stronę działa to podobnie.
